Hicri Takvimi; Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) 'in Mekke'den Medine'ye hicretini başlangıç kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolaşımını esas alan bir takvim sistemidir. Hicri Takvim; Hicri Şemsi ve Hicri Kameri Takvim olmak üzere ikiye ayrılır:

Hz. Peygamber (sav), Safer ayının 27.günü Hz. Ebubekir (ra) ile birlikte Medine'ye hicret etmek üzere Mekke'den ayrılmış, 4 gece Sevr Mağarasında kalmış. 1 Rebiülevvel Pazartesi günü Sevr Mağarasından Medine'ye doğru yola çıkmışlardır. 8 Rebiülevvel ( 20 Eylül 622 ) Pazartesi günü Kuba köyü'ne gelmiş. Burada Kuba Mescidi'ni inşa etmiş ve 12 Rebiülevvel Cuma günü Medine'ye doğru hareket etmişlerdir.

1- Hz. Peygamberin (sav) Kübaya geliş günü olan 20 Eylül 622 tarihini, Hicri sene başlangıcı olarak kabul eden ve dünyanın güneş etrafındaki dolaşımını esas alan Takvim sistemine Hicr-i Şemsi Takvim denilmektedir.

2 - İslamiyetten önce, her önemli olay tarih baslangıcı olarak kabul edilirmiş. En son Fil Vakası da takvim başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Bu uygulamada seneler, her önemli olaya göre sayılarak geldiğinden birçok karışıklıklara sebep oluyordu. Kameri aylara göre ilk defa tarihi başlatan Halife Ömer b. Hattab (ra) 'dır. Hz. Ömer (ra) zamanında Hicretin 17. yılında alınan bir kararla Hicretin olduğu sene Hicri Takvimin 1. yılı ve o yılın Muharrem ayı da Hicri Kameri takvimin yılbaşısı kabul edilmek suretiyle, o yıl 1 Muharrem'in rastladığı 16 Temmuz 622 tarihi de Hicri Kameri Takvimin başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Biz bunu Hicri Kameri Takvim değil Hicri Takvim olarak bilmekteyiz.

Hicri Kameri Takvimde aylar; Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilka'de ve Zilhicce şeklinde sıralanırlar.

Hicri takvimlerde, miladi takvimlerde olduğu gibi artık yıllar mevcuttur. 30 yılda yaklaşık 11 günlük bir gerileme yapmaktadır. Bu gerilemeyi düzeltmek icin 30 yıllık dönemlerin 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ve 29 yılları 355 gün, diğer yıllar ise 354 gündür.

Ay, dünya etrafinda 12 defa döndüğü zaman bir Kameri sene olur ve 354.367 gün veya 354 gün 8 saat 48 dakika 34.68 saniyedir. Dünya, güneş etrafinda 12 defa döndüğü zaman da bir Miladi sene olur ve 365.2422 gündür. Hicri yıl miladi yıldan ( 365.2422 - 354.367 = 10.8752 ) gün daha kısa olduğundan aylar bazen 29 bazen de 30 gün çekmektedir.

Hicri takvim, yazımda kısaltılarak H harfi ile simgelenir. Batı dillerinde ise hicretten sonra anlamına gelen "Anno Hegirae" nin kısaltması olan A.H ile simgelenir. Hicri 1.1.1 tarihi, miladi 16.7.622 tarihine karşıt gelmektedir.

Hicri (İslâmi) Yıldaki Dini/Önemli Gün ve Geceler
Hicri yılbaşı : 1 Muharrem
Aşure Günü : 10 Muharrem
Hz. Peygamber (sav) 'in doğumu : 12 Rebiülevvel
Regaip Gecesi : 3 Recep
İsra ve Mirac : 27 Recep
Berat Gecesi : 14 Şaban
Orucun başlangıcı : 1 Ramazan
Kadir gecesi : Ramazan ayının son on gününden biri
Ramazan bayramı : 1 Şevval
Kurban bayramı : 10 Zilhicce
Hac mevsimi : 8-13 Zilhicce.

Hicri Yılın Miladi Yıla Çevirilmesi
 • Hicri yılı 33 e bölünüz. Çıkan sayıyı hicri yıldan çıkarınız. Sonucu 622 ile toplayınız. Bir misal verecek olursak :

1423 ÷ 33 = ~ 43
1423 — 43 = 1380
1380 + 622 = 2002

Miladi Yılın Hicri Yıla Çevirilmesi
 • Miladi yıldan 621 çıkarınız. Çıkan sayıyı 33 e bölünüz. Sonucu çıkarma işlemindeki sonuç ile toplayınız. Bir misal ile açıklayacak olursak.

2002 — 621 = 1381
1381 ÷ 33 = ~ 42
1381 + 42 = 1423

Kısa bir açıklama
 • Hicri yıl, ayın dolaşımını esas aldığından dolayı, miladi yıldan on bir gün daha azdır.
 • Hicri aylar, dünyanın güneş etrafında dönmesinden oluşan mevsimlere bağlı değildir. İslâmi bayramlar, her sene aynı ayda geldiği için farklı mevsimlerde gelir. Mesela, Ramazan ayı veya Hac mevsimi yaz aylarında gelebileceği gibi kış aylarında da gelebilir.
 • İslâmi gün ve geceler, ayın dolaşımını tamamladığı her otuz üç senede bir defa aynı güne denk gelir.
 • İslâmi takvimlerdeki küçük farklılıklar aşağıdaki sebeplerden kaynaklanmaktadır:
a- Hilâlin ilk görünüşünü belirleyecek uluslararası standart bir ölçüm aletinin olmaması.
b- Hilâlin ilk görünüşünü belirlemede farklı ölçüm aletlerinin ve farklı yolların kullanımı.
c- Hilâlin gözetlendiği yerdeki hava durumu.
 • Tüm bu sebeplerden dolayı, Ramazanın başlangıcı yada Ramazan ve Kurban bayramları gibi İslam Dininde önemi büyük olan günleri %100 nispetinde belirleyecek bir takvim sistemi bulunmamaktadır.
 • Hicri sene, Miladi seneye göre her yıl 10-11 gün evvel, başlamaktadır. Hicri Kameri takvim her 33 senede tam bir devir yaparak miladi senenin bütün günlerinde oruç tutulmaktadır.

Rumi Takvim; Miladi 1840 / Hicri 1256 yılına kadar; Peygamberimizin Mekke'den Medine'ye hicretini baslangiç kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolaşımını esas alan 354.367 günlük Kameri Takvim sistemi üzerine, M.1840 / H.1256 yılından itibaren de dünyanın güneş etrafında dolaşımını esas alan 365.2422 günlük Şemsi Takvim sistemi üzerine kurulmuş karma bir takvim sistemidir.

Rumi Takvim, hukuken yürürlükten kalkmış olmasına rağmen; kamuoyu bakımından oldukça hassas bir konu olmuştur. Halk arasında rumi takvimin yegane önemli tarafı; doğum günlerinin miladi takvime göre tekabülleri ve yaş hesaplamaları ile birlikte, eskiden beri onlar için ne zamanda ne olacak ve ne zaman ne yapılacak ölçüsüdür. Çiftçinin ölçekleri ayrı, meteorolojik olayları takib edenlerin ölçüsü ayrıdır. Hatta katoliklerin bazı yortuları bile bu eski rumi günlere göre uygulanmaktadır. Toplumu teşkil eden fertler, daima içinde yaşadığı sosyal çevrenin tesiri altında bulunmaktadır. İtikadlarında, adetlerinde düşüncelerinde ve hislerinde özgürlüğe sahip değillerdir. Cedlerinden intikal eden hatti hareket kaidelerine uymamayı aklından bile geçirmezler. Taklid ile hareket etmenin kolay ve hayattaki zorlukları bertaraf etme sebebi ve cedlerine hürmet duyguları da bu tabaka arasında teamuli kaideleri uygulamayı devamlı olarak takviye etmektedir.

Bu sebeplerle hukuken terkedilmiş bulunan rumi takvimin teamuli olarak devam ettirilmesindeki ihtiyacı ile bütün takvimlerde rumi tarihe de bir yer verilmiştir.

Osmanlı Devletinde:
 • 1677 yılında Baş Defterdar Hasan Paşa (vef.1684) 'nin teklifi üzerine 33 senede 1 sene atlanmak suretiyle Kameri Takvim ile Şemsi Takvim arasındaki farkı dikkate alarak, mali kayıtların buna göre düzeltilmesini istemistir.
 • 1740 yılında Defterdar Atıf Efendi (vef.1742) 'nin teklifi üzerine H. 1152 yılından itibaren maaşların ve vazifelerin Muharrem'den değil de Marttan itibaren esas alınmasını istemesiyle maaş ve vazifelerin buna göre düzeltilmesi istenmiştir. Bu tarihten itibaren mali yılbaşı Mart ayı olmustur.
 • 1794 yılında Defterdar Moralı Osman Efendi (vef.1818) 'nin tefavüt (hicri yıl ile mali yıl arasındaki farktan meydana gelen gelir farklılıklarının) 'lerin hesabının devlet hazinesine yük olmamasını sağlayan teklifinin kabulü ile mali seneye dayanan sarfiyat (harcama) ve tediyat (ödeme) şeklinin tatbik sahasının genişletilmesi istenmistir.
 • 1677 yılından Miladi 13 Mart 1840 / Rumi 1 Mart 1256 tarihine kadar yalnız mali muamelatta kullanılan Jülyen Takvim esaslı Şemsi takvimin bu tarihten itibaren resmi muamelatta da kullanılmaya başlanmasıyla Rumi Mali Takvim adını almıştır.
 • 8 Şubat 1332 tarih ve 125 sayılı kanunla Jülyen Takvim esaslı rumi takvim yürürlükten kaldırılarak, Gregoryen takvimine geçilmistir.

125 sayılı Kanunun uygulaması şöyle olmustur:
a) 15 Şubat 1332 tarihini 1 Mart 1333 (1917) günü takib etmiş, böylece tarihten 13 gün silinerek gün sayısındaki hata düzeltilmistir.
b) 1333 rumi yılı teknik sebeple 1 Mart'tan başlamakla beraber 10 ay devam ederek, 31 Kanunievvel (Aralık) 1333 (1917) günü sona ermiş ve, 1 Kanunisani (Ocak) 1334 =1 Kanunisani (Ocak) 1918 olarak başlatılmıştır. 1840 yılından beri Jülyen usulüne göre yürüyen mali ve resmi muamelattaki tarihi kayıtlar, 1918 tarihinden itibaren Gregoryen usulüne göre devam ettirilmiş ve yılbaşı 1 Ocak tarihine alınmıştır. 1334 rumi (1918 miladi) yılından itibaren, rumi ve miladi takvimlerdeki ay ve gün farkı kalmamış aynı olmuştur.

 • 26 Kanunievvel (Aralık) 1341 tarih ve 698 sayılı Kanunla rumi takvim mebdei olan 1300 'lü seneler terkedilip beynelmilel (miladi) takvim mebdei olan 1900 'lü seneler kabul edilerek rumi takvim tamamen yürürlükten kaldırılmış, 1341 senesi Kanunievvel'inin 31 gününü takib eden gün 1926 senesinin Kanunisani'sinin 1. Günü kabul edilmek suretiyle Beynelmilel Takvim sistemine geçilmistir.  • 10 Ocak 1945 tarih ve 4696 sayılı Kanunla da Teşrinievvel, Teşrinisani, Kanunievvel ve Kanunusani aylarının adları Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak olarak değiştirilmistir.

Miladi Yılın Rumi Yıla - Rumi Yılın Miladi Yıla Çevirilmesi
1926 yılından önceki tarihlerin hesaplanmasında YILBAŞI'na dikkat edilmesi gerekmektedir. Rumi Takvimde yılbaşı MART ayıdır. Kullanmakta olduğumuz Miladi Takvimde ise yılbaşı OCAK ayıdır.Doğum tarihleri ay olarak değil de (1.2. ay gibi) numaralı olarak verilirse Mart ayı 1.ay, Ocak ayı 11. ve Şubat ayı da 12. aylardır. Ocak ve Subat ayları için, Miladi tarihten 585, diğer aylar için Miladi tarihten 584 rakamı çıkarılır.

a) 1334 Rumi = 1918 miladi yılından evvelki yıllara ait olanların tarih dönüşümleri için; Miladi tarihten 585 (584), Ay tarihinden de 13 rakamı çıkarılırsa RUMİ tarih, Rumi tarihe 585 (584), Ay tarihine de 13 rakamı eklenirse MİLADİ tarih hesaplanmış olur.

b) 1334 Rumi = 1918 miladi yılı ve daha sonraki yıllar için; Miladi tarihten 584 çıkarılırsa RUMİ tarih, Rumi tarihe 584 eklenirse MİLADİ tarih hesaplanmış olur. Ay ve günler aynıdır.