access control list (ACL) : Belli kaynaklara erişmek için kullanılan kurallar listesi. Microsoft Windows NT/2000 kullanıcı temelinde ACL'yi gerçekleştirir. Böylece kaynaklar yalnızca belli bir kullanıcı tarafından kullanılabilir.
ADO.NET .NET Framework class kütüphanesinde yer alan veri erişim teknikleri. |
| application base : .exe dosyalarının ilk ya da varsayılan uygulama alanlarını yüklediği yer. Kendi uygulama alanınızı oluşturursanız, uygulama tabanı AppDomainSetup class. İçinde belirtilir. Ayrıca bakınız: application domain. |
application domain (AppDomain) : Common Language Runtime'ın aynı uygulama içinde oluşturduğu nesneler için oluşturduğu bir sınır. Uygulama etki alanı bir uygulamada oluşturulan nesnelerin izole edilmesini sağlar. Tek bir process içinde birden çok uygulama etki alanı olabilir.
ASP.NET : Sunucu temelli Web uygulamalarını geliştirmek için platform.
SP.NET page : Bir ASP .NET uygulamasının bir bileşeni.
SP.NET server control : Kullanıcı arabirimi ve ilgili fonksiyonlarını kapsayan bir server-side bileşen. Bir ASP .NET server kontrolü doğrudan ya da dolaylı olarak System.Web.UI.Control'den gelir. ASP .NER server kontrolleri runat=server şeklinde kullanılır. |
| assembly : Fonksiyonel olarak geliştirilmiş, versiyonlanmış ve tek bir birim olarak implemente edilmiş bir ya da daha çok dosya. Bir assembly, bir .NET Framework uygulamasının ana yapı taşıdır. Bütün managed türler ve kaynaklar kendi implementasyon birimi içinde erişilebilir durumdadır. CLR içinde assembly, çözümleme istekleri için ad kapsamı sağlar. |
| assembly cache : Assembly'leri saklamak için bir makine üzerindeki kod cache alanıdır. Cache'in iki kısmı vardır. Global assembly cache ve download cache. Global assembly cache, uygulamalar arasında paylaşılan assemblileri içerir. |
| assembly manifest : Assemblilerin kendi kendilerini açıklayıcı bilgiler içerdiği tamamlayıcı kısmı. Assembly manifest assemblinin metadatasını içerir. Manifest assembliyi tanıtan bilgiyi sağlar ve assembliyi oluşturan dosyaları belirtir. |
| assertion (Assert) : .NET Framework güvenliğinde, metodu çağıranın gerekli izni olmasa bile belli bir kaynağa erişmesinin sağlanması. |
| attribute : Tür, alan, metot ve özellik gibi programlama elemanlarını açıklayıcı tanımlamaları. |
| authentication : .NET Framework güvenliğinde, kullanıcının kredisinin onaylanması. |
| authorization : .NET Framework güvenliğinde istenen işleme izin verilmesi. Yetkilendirme, kimlik denetiminden sonra yapılır. |
| boxing : Bir nesnenin bir değer türü kopyasının (instance) dönüştürülmesi. MSIL kout kümelerinin box komutları değer türünü kopyalayarak nesnenin değer türünü dönüştürür. |
| C# : .NET Framework üzerinde çalışmak üzere geliştirilmiş yeni bir programlama dili. C#, C ve C++ dillerinden geliştirilmiştir, type safe ve nesne tabanlıdır. managed kod olarak derlendiği için, dillerin birlikte çalışması, gelişmiş güvenlik ve çöp toplama gibi CLR'nin servislerinden yararlanır. |
| CCW : Bkz. COM callable wrapper. |
| class : Veriyi (sabitler ve alanlar) ve davranışlarını (metotlar, özellikler, olaylar gibi) kapsayan bir referans türü. Class türleri inheritance'ı destekler. |
| CLR :Common Language Runtime. Dotnet platformunun çekirdeği. .NET uygulamalarının değişik sistemler üzerinde çalışmasını sağlayan çalışma zamanı kütüphaneleri sağlar. Common Language Runtime denmesinin nedeni C# uygulamalarına verilen destektir. C++'ın managed extensions'ları ve zaman içinde desteklenecek diğer dillerdir. Kaynak kod istenilen dilde yazılır ve ortak formata çevrilir (IL). Bu ardından derlenir (JIT) ve çalışacak şekle gelir. Bu performansı azaltır, ancak diller arasında birlikte çalışabilirliği artırır. |
| CLS : Common Language Specification. Bütün dotnet dillerinin sağlaması gereken minimum özelliktir. Herhangi bir dilde yazılan nesneler CLS-uyumlu olmalıdır. CLS-uyumlu olmak üzere diğer dillerde yazılan nesneler bağımsız olarak hareket edebilirler, başka bir CLS uyumlu dotnet nesnesiyle inheritance'den tam olarak yararlanabilirler. |
| CLS-compliant : Yalnızca CSL içindeki özellikleri sağlayan kodlar. CLS uyumluluğu classlara, arabirimlere, bileşenlere ve araçlara uygulanır. |
| code access security : Manage kodlara izin verildiği ve CLR tarafından sağlana bir mekanizma. İstenmeyen kodları önlemek için kullanılır. |
| code-behind class : Bir .aspx dosyası tarafından erişilen bir ancak ayrı bir (.dll ya da .cs) dosya olarak duran class. Örneğin kod ardında bir class yazarak bir ASP .NET özel server kontrolü yazabilirsiniz. |
| COM callable wrapper (CCW) : COM uygulamalarının managed classları kullanmasın sağlayan ve CLR tarafından geliştirilmiş bir proxy (vekil) nesnesi. |
| COM interop : .NET Framework nesnelerinin COM nesneleriyle iletişim kurmasın sağlayan bir servis. |
| common language runtime : Dotnet platformunun çekirdeği. .NET uygulamalarının değişik sistemler üzerinde çalışmasını sağlayan çalışma zamanı kütüphaneleri sağlar. Common Language Runtime denmesinin nedeni C# uygulamalarına verilen destektir. C++'ın managed extensions'ları ve zaman içinde desteklenecek diğer dillerdir. Kaynak kod istenilen dilde yazılır ve ortak formata çevrilir (IL). Bu ardından derlenir (JIT) ve çalışacak şekle gelir. Bu performansı azaltır, ancak diller arasında birlikte çalışabilirliği artırır. |
| Common Language Specification (CLS) : Bütün dotnet dillerinin sağlaması gereken minimum özelliktir. Herhangi bir dilde yazılan nesneler CLS-uyumlu olmalıdır. CLS-uyumlu olmak üzere diğer dillerde yazılan nesneler bağımsız olarak hareket edebilirler, başka bir CLS uyumlu dotnet nesnesiyle inheritance'den tam olarak yararlanabilirler. |
| common object file format (COFF) : İşletilebilir kod ve nesne dosyaları için 32-bit programlama formatı. |
| common type system : CLR'nin namaged type'ları nasıl tanımladığı ve kullandığı belirtimler.
|
| context : Bir nesne için ortamı tanımlayan düzenli bir özellikler sırası. Kontekstler nesnelerin aktivasyonu sırasında yaratılır. |
| contract : Class'ın istemciden kullanmasını beklediği ve class tarafından sağlanan davranışlar ve durumlar. Bir kontrat, kısmen class'ın bütün genel alanları, özellileri ve olayları tarafından sağlar. |
| custom attribute (Attribute) : Özel metadatayı temsil etmek için kullanılan bir class. |
| custom control : .NET Framework class kütüphanesi için bir kullanıcı ya da üçüncü-parti yazılım firmaları tarafından yazılan vir kontrol. Özel bir server kontrolü Web Formlarında (ASP. NET sayfalarında) kullanır. Özel bir istemci kontrol ise Windows Forms uygulamalarında kullanılır. |
| declarative security check : Metadata içindeki tanımlayıcı güvenlik bilgisi. Uygulama geliştiriciler, genellikler özel öznitelikler olarak yazılan bu tür tanımlamaları kullanarak çeşitli güvenlik fonksiyonlarını sağlamak için kullanılırlar. |
| delegate : Bir C++ fonksiyon pointerının managed sürümü için bir referans türü. Delegate'ler fonksiyon pointerlarının yalnızca statik metotları işaret edebildiği instansları ve statik metotları işaret ederler. |
| denial : Bir izni kaldırarak, bir metot kendisini çağıranları engeller. Call stack üzerindeki bir metot bir izni deny ederse o izin için olan istekler başarısız olacaktır. Bkz: assertion. |
| denial of service attack : Kaynaklara uygun erişimi engellemek isteyen, aşırı kullanılan zaman, bellek gibi kaynakları kulanmak için bir atak. |
| download cache : Bkz: Assembly cache. |
| encapsulation : Bir nesnenin iç verisini ve metotlarını saklaması olanağı. Encapsulation sayesinde nesnenin yalnızca programlanabilir kısmına erişilebilir. |
| enum (enumeration) : System.Enum'dan inherit edilen değer türünün özel bir şekli. Enum sayesinde değer için alternatif bir adlandırma sağlanır. Bir enumeration türü bir ada, bir dayanılan türe ve alanlar kümesine sahiptir. Dayanılan tür yerleşik türlerden (Byte, Int32 ya da UInt64 gibi) bir olmalıdır. |
| evidence : Kodun, koda izin vermek için güvenlik ilkeleri tarafından kullanılan dijital imza ya da alanı ya da orijini gibi özellikleri. |
| executable file : Portable executable (PE) dosya formatındaki bir dosya. İşletilebilir dosyalar belleğe yüklenir ve işletim sistemi tarafından çalıştırılırlar. .exe ya da dll olabilirler. .NET için ise bir PE dosyası, işletilmeden önce CLR tarafından native koda dönüştürülmelidir. |
Extensible Markup Language (XML) : XML, Extensible Markup Language sözcüklerinin kısa adıdır. XML, veri iletişiminde standart olmanın yanı sıra, uygulama geliştiricilerin kendi etiketlerini tanımlayarak verileri tanımladığı bir dildir. Dil özellikleriyle XML, çok yakından tanıdığımız HTML (Hyper Text Markup Language) dili gibi bir işaretleme dilidir (markup language). XML'de HTML dili gibi metin (text) tabanlıdır. Dil olarak XML ve HTML'i ele aldığımızda, doğal olarak her ikisini de babası olan SGML dilinde de söz etmek gerekir. SGML (Standard Generalized Markup Language), W3C tarafından geliştirilmiş bir işaretleme dilidir. HTML ve XML, SGML temel alınarak geliştirilmiştir.
HTML'nin amacı belgeleri biçimlemektir. Ancak XML'in amacı çok farklıdır, HTML gibi kullanıcıya gösterilecek içeriğin biçimlenmesinden çok içeriğin veri olarak temsil edilmesidir. Bu anlamda XML daha genel amaçlı bir dildir. Diğer bir deyişle, XML ile herhangi bir tür bilgiyi tanımlamak için kullanılan özel etiketler yaratılır. Örneğin, HTML'deki , , etiketleri gibi, siz de kendi etiketlerinizi <ürünler>, gib tanımlamak gibi.
XML, farklı teknolojileri kullanan iki şirket arasında veri iletimini olanaklı kılacak standartlar geliştirmektir. Teknik olarak çok katmanlı veritabanı uygulamalarında, XML arka plandaki veritabanlarını birleştirmek için kullanılır. |
| garbage collection (GC) : Referans edilen bütün nesnelerin bulunması için bütün pointerlerin izlenmesi ve heap memory'nin yeniden kullanılması için yapılan düzenleme işlemi. CLR çöp toplama işlemi ana belleği düzenleyerek heap için gerekli olan çalışma alanını azaltır. |
| global assembly cache (GAC) : özellikle diğer uygulamalar tarafından paylaşılacak assemblileri saklamak için kullanılan bir makine kapsamlı kod cache alanı. |
| granted permissions : Koda verilen ve güvenlik ilkesi tarafından tanımlanmış izinler. |
| heap : Veri yapılarını geçici olarak saklamak için ayrılmış bir program için ayrılmış bellek alanı.
|
| HTML server control : ASP.NET server control System.Web.UI.HtmlControls ad boşluğuna aittir. Bir HTML server control, ASP .NET sayfaınsa runat=server olarak tanımlanmış bir HTML elemanıyla eşlenir. Web server kontrollerinin aksine, HTML server kontrolleri bir etiketine sahip değildir. |
| IL : Intermediate Language. VB.NET derleyicisinin dili. VB.NET derleyicisi VB kaynak kodunu çevirir. Ayrıca C# kaynak kodunu da çeviren derleyicidir. Aslında doğrudan IL ile de kod yazılabilir, ancak bir programla dilini kullanmak her zaman daha kolaydır. |
| imperative security check : Zorunlu güvenlik kontrolü. Bir güvenlik metodu korunmuş bir kod içinde çağrıldığında güvenlik kontrolü oluşur. Bu tür kontroller data temellidir ve nesne ya da metot içinde tek bir yerden tanımlanır. |
| interface : Bir kontratı tanımlayan bir referans türü. Diğer türler, belli işlemleri garanti etmek için bir arabirimi implement eder. Arabirim classlar tarafından sağlanan üyeleri belirtir. Classlar gibi arabirimler de metotları, özellikleri ve olayları üyeler olarak içerirler. |
JIT : Just In Time. Just In Time (zamanında) dermele işlemi IL kodunu makine koduna çevirir ve çalışmasını sağlar. Bir dotnet uygulaması dağıtıldığında ve kurulduğunda, gerçekte kaynak kodun IL versiyonu kullanılır. Çalışma zamanında IL, Just In Time içinde derlenir ve native kod çalıştırılır. Optimizasyon işlemleri IL'in Pre-JITed olmasını sağlayarak her seferinde yeniden derlenmesini engeller. Dotnet dayanılan (dependent) modüllerdeki değişikliği algıladığında derlenmiş versiyonu göz ardı eder, JIT işleyicisi yeniden çalıştırılır ve uygulamayı güncelleştirir.
"just-in-time" deyimi gerektiğinda yapılan işlemi tanımlar. |
| JIT compilation : MSIL'i makine koduna çeviren derleme işlemi. |
| lifetime : Bir nesnenin belleğe atanması sırasında başlayan ve çöp toplayıcı nesneyi bellekten sildiğinde sona eren bir zaman süresi. |
| locale : Belli bir çoğrafik bölge için tanımlanmış kurallar ve diller. |
| localization : Belli bir çoğrafik bölge yapılan özelleştirme işlemi. |
| managed code : CLR içinde bir "koorperasyon anlaşması (contract of cooperation)" altında çalışan kod. Managed kodlar çalışma zamanında bellek yönetimi, diller arası bütünleşme, kod erişim güvenliği gibi işlemleri için metadata sağlar.
MSIL temelindeki bütün Microsoft kodları managed kod olarak işletilir. |
| managed data : Zaman süreleri CLR tarafından yönetilen nesneler. Çalışma zaman otomatik olarak nesnenin düzenini yönetir ve kullanılmadıkların serbest bırakır. |
| Managed Extensions for C++ : Visual C++ programcılarını.NET Framework uygulaması yazmasını sağlayan bir dizi C++ dili uzantıları. Managed Extensions'lar unmanaged ve managed C++ kodları aynı uygulama için kullanmanıza olanak tanır. |
| mtadata : CLR tarafından yönetilen her bir alemanı tanımlayan bilgi. Bir assembly, yüklenebilir dosya, type (tür), metot vb. Metadata, debugging ve çöp toplama için bilgi içerir. Bunun dışında güvenlik öznitelikleri, marshalling data, extended class, üye tanımlamaları, versiyon bağlama ve çalışma zamanında gereken diğer bilgiler için bilgi sağlar. |
| Microsoft intermediate language (MSIL) : Derleyicilerin çoğunun çıtısı için kullanılan bir dil. MSIL aynı zamanda JIT için de bir girdi olmaktadır. CLR, MSIL'i native koda dönüştüren bir JIT derleyicisi içerir. |
| module : Type tanımlamalarını ve type implementasyonunu içeren yüklenebilir bir birim. Modül, modül yüklendiğinde CLR'nin implemente edilen bütün bitleri bulmasını sağlayan bilgiler içerir. Modül formatı PE dosya formatıdır. Deploy edildiğinde modül her zaman bir assembly içerir. |
| MSIL : Microsoft Intermediate Language. Microsoft derleyicileri ve JIT işelyicileri tarafından kullanılan özel IL'i ifade eder. Bkz: Microsoft intermediate language. |
| My Web Services : Microsoft, kişiselleştirilebilen XML web servislerini kod adı HailStorm olan bir teknolojiyle geliştirilmiştir. Saklanan bu bilgilere erişmek için gerekli arabirimleri tanımlayarak birçok uygulamanın verilerine erişebilirsiniz. Kişisel bilgilerinizi Internet üzerinde saklamak hemen aklımıza güvenliği getirmektedir. HailStorm saklanan verilerin güvenliğini sağlamaktadır. |
| namespace : İlgili türleri gruplamak için kullanılan mantıksal bir adlandırma sistemi..NET Framework, ASP .NET teknolojisi ve remoting fonksiyonları gibi, ilgili fonksiyonları tür grupları olarak kategorilendirmek için hiyerarşik bir ad boşluğu kullanır. Tasarım araçları, uygulamaların kodlarındaki türleri bulmaları ve başvurmaları için ad boşluklarını kullanırlar..NET Framework içinde bir ad boşluğu mantıksal tasarım adlandırma şeklidir. Assembly'ler ise çalışma zamanında adlandırma kapsamını düzenler. |
| naming container : Sayfa ve özel kontrol dahil, bütün ASP.NET kontrolleri INamingContainer arabirimi implemen ederler. Bu kontroller kendileri için tek bir ID ad boşluğu kullanmasını sağlar. |
| native code : Belli bir makine (işlemci) için derlenen kod. |
| nested type : Diğer bir türün içinde tanımlanan bir tür. Bir nested type tipik olarak en üst düzyin ayrıntılarını kapsanması için kullanılır. |
| .NET data provider : İlişkisel bir veritabanındaki verilere erişmek için kullanılan ADO.NET'in bir bileşeni. |
| .NET Framework : XML Web servislerini ve uygulamalarını çalıştırmak, deploy etmek ve geliştirmek için kullanılan platform. Çok dilli bir ortam sağlayan .NET Framework, Internet uygulaması geliştirmeyi de sağlar. |
| .NET Framework class library : .NET Framework SDK içinde class'ların, arabirimlerin ve değer türlerin CLS-uyumlu kütüphanesi. Bu kütüphane .NET Framework uygulamalarına, bileşenlerin ve diğer kontrollere temel sağlar. |
| permission object : Bir kaynağa erişim hakkını sağlayan bir permission class'ının bir instansı. Bir izin nesnesi bir isteği ya da izin hakkını belirtmek için kullanılır. |
| platform invoke : anaged kodların Unmanaged native DLL'lleri çağırmasını sağlayan ve CLR tarafından sağlanan fonksiyonalite. |
| portable executable (PE) file : İşletilebilir programlar için kullanılan dosya formatı. |
| principal : .NET Framework güvenliğinde kullanıcın kimliğini, izinlerini temsil eder ve kullanıcının yerine geçer. |
| private assembly : Assembly olarak yalnızca aynı dizin yapısındaki istemciler için olan assembly.
|
| property : Genel alan gibi olan bir call üyesi. Ancak versiyonlama, encapsulation gibi özellikleri içerir. |
| reference type : Değerin yerini göstermek için saklanan bir veri türü. |
| reflection : Assmbliler içinde tanımlanan türler hakkında bilgi edinme işlemi. |
| remoting : İşletim sistemi prosesleri arasında, aynı bilgisayar üzerinde olup olmadıklarından bağımsız olarak iletişim kurma işlemi..NET remoting sistemi farklı uygulama etki alanlarına sahip uygulamalar arasında iletişim kurmayı kolaylaştırmaktır. |
| role : Güvenlikle ilgili olarak aynı haklara sahip prencipallar kümesinin adı. |
| runtime callable wrapper (RCW) : Bir COM nesnesiyle ilişki kurmak için bir vekil (proxy) olarak davranan bir .NET Framework nesnesi. |
| runtime host : ASP .NET, Internet Explorer ya da Windows shell gibi CLR'nin başlatıldığı ve yönetildiği ortam. |
| safe mode : Aynı versiyonların kullanılmasını zorlayan çzel bir ilke. |
| security policy : Bütün managed kodlar için programlama olarak izinleri yaratan aktif ilke. |
| serialization : Bir nesnenin durum bilgisini saklanabilecek ve taşınabilecek şekle dönüştürme işlemi. Serileştirme sırasında bir nesne mevcut durumu geçici bir yere kaydeder, ardından bu okunarak nesne yeniden yaratılabilir. |
| server control : ASP .NET sayfasına ya da Web Formu şekline çevrilen eleman. Server kontrolleri hiyerarşiktir, programlanabilir ve yeniden kullanılabilir. |
| shared assembly : Birden çok uygulama tarafından başvurulabilen bir assembly. |
| side-by-side execution : Aynı assemblinin aynı anda birden çok sürümünün çalıştırılması yeteneği. Bu aynı bilgisayar, aynı process ya da aynı uygulama etki alanı içinde olabilir. |
| signature : Bir metodun, alanın, özelliğin ya da yerel değişkenin tanımlamasındaki kullanılan tür listeleri. Bir özelliğin imzası bir metodunkine benzer. Alanlar ve yerel değişkenler için olan imzalar onların türleridir. |
| SOAP (Simple Object Access Protocol) : Web üzerinde bilgi alışverişini sağlayan basit bir XML temelli protokoldür. |
| strong name : Bir assemblinin kimlik bilgisini (identity) içeren bir ad. Bir metin ad, versiyon numarası ve kültür bilgisi. |
| structure : Bir kullanıcı tanımlı değer türü. Bir class gibi, yapılarda sabitleri, metotları ve özellikleri içerebilirler. Ancak yapılar inheritance desteklemezler. |
unboxing : Nesne instansının bir değer türüne çevirmek.
Universal Description, Discovery, and Integration (UDDI)
Web servisi providerlarının kendi Web servislerini kullanıcılara tanıtmasını sağlayan mekanizma. |
| unmanaged code : CLE standartları dışında yaratılan kod. Unmanaged kodlar CLR ortamında minimum servisle çalıştırılırlar. Çöp toplama ve debugging sağlanmaz. |
| value type : Bir değeri bit düzenini belirterek tanımlayan bir değer türüdür. Bir değer türü instansı için tür bilgisi çalışma zamanında saklanmaz, ancak metadata içinde yer alır. |
| verification : Kodun güvenlik gereksinimlerini karşıladığının kontrol edildiği, derleme (compile) işleminin bir kısmı. CLR, MSIL'i doğrular. |
| version policy : Dayanılan (dependent) assemblilerin hangi versiyonunun kullanılacağını belirten kurallar. Versiyon ilkeleri yapılandırma dosyaları (configuration files) kullanılarak belirtilir. |
| Web Forms : ASP.NET sayfalarında Web tarayıcıları üzerinde HTML kullanıcı arabirimini destekleyen server-side kontrolleri. |
| Web Services Description Language (WSDL) : Bir sunucu tarafından sağlanan ve network servisleri için olan bir XML temelli kontrakt dili. |
| Windows Forms : Zengin bir Windows istemci kütüphanesi (client library). |
| XML Web services : Mesajların sıkı bir uyumluluk istemeden (loosely coupled) ve platformdan bağımsız standart protokolleri kullanarak (HTTP, XML, XSD, SOAP ve WSDL) değişimini sağlayan programlama modeli. |
Kaynak :