EMANET ve EHLİYET - İSLÂM İLMİHÂLİ

"HAKKI TESBİT, BATILI İPTAL"  MÜCADELESİ

80- İmam-ı Şafii (rha) "İhtilâf" konusunda kendisine: "- Gerek eskiden, gerek şimdi olsun, ilim ehlini daima ihtilâf halinde buluyorum. Bu ihtilâf onlara caiz midir?" şeklinde tevcih edilen bir suale şu cevabı veriyor: "İhtilâf iki çeşittir. Birincisi haram olan ihtilâftır. Bu mahiyette bir ihtilâfa düşmek caiz değildir. Allahû Teâla (cc)'nın kitabında veya Resûl-i Ekrem (sav)'in lisanı üzerinde apaçık ortaya koyduğu nass'lardaki ihtilaf bu mahiyettedir. İlim ehlinin,hakkında nass bulunan konularda ihtilâf etmeleri helâl değildir."(106) Bahsin devamında, Kur'an-ı Kerim'de kendisine açık beyyineler geldikten sonra ihtilâfa düşenlerin zemmedildiği ayet-i kerimeleri zikrederek, bunun "Haram" olduğunu belirtmiştir. Fer'i konularda; fakih sahabelerin ve müctehid imamların, sadece hakkı tesbit için gayret sarfettikleri sabittir. Dolayısıyla fer'i konulardaki ihtilâf rahmettir ve "Hakkı tesbit, batılı iptal" niyetiyle yapılan ilmi gayretlerin bir sonucudur.

81- İslâm ulemâsından bazıları ihtilâfı; "Hakkı tesbit ve batılı iptal niyyet ve gayretiyle iki muarızın şer'i delil getirmesi" olarak tarif etmişlerdir. Ehl-i Sünnet'in müctehid imamları, delâlet-i ve Subuti kat'i olan nasslarda ihtilâfa düşmemişlerdir. Ancak zanni olan konularda; (Yani İctihad' yapılması zaruri olan meselelerde), sadece Allahû Teâla (cc)'nın rızası için, ictihad etmiş ve dayandıkları delilleri açıklamışlardır.

82- İctihad'a konu olan fer'i meselelerde ihtilâfın caiz olduğu "Ümmetimin ihtilâfı rahmettir"(107) Hadis-i Şerifi ile sabittir.

83- Hanefi fûkahâsından Alaûddin El Haskafi: "Bir de ulemânın ihtilâfının rahmet eserlerinden olduğunu bilmesidir. İhtilâf ne kadar çok olursa, rahmet o kadar bol olur" hükmünü zikrediyor. İbn-i Abidin bu metni şerhederken şunları kaydediyor: "İhtilâftan murad; müctehid imamlar arasında fer'i meselelerde cereyan eden ihtilâftır. Yoksa mutlak ihtilâf değildir. Evet mezhep imamlarının ihtilâfı ümmet için bir genişlik ve kolaylıktır."(108)

84- Şer'i şerifin mübah kıldığı bir ihtilâftan söz edebilmek için; her iki muhalifin de müctehid olması ve ihtilâfa konu olan meselenin kat'i nass'la sabit olmaması lazımdır. Ayrıca "Hakkı tesbit ve batılı iptal" niyet ve gayreti esas olmalıdır. Şer'i deliller hususunda kat'i bir ilme sahip olmayan iki müslümanın, mücerred akla dayanarak yaptıkları ihtilâf rahmet eseri değildir. Aksine "Din" hususunda kat'i bir ilme sahip olmadan "Mücerred Akılla" hüküm verdikleri için "Bid'at'e" düşmüş olurlar.(109)

  ANASAYFA
b a
MEVZULAR
 • Takdim ve Önsöz
 • Genel Bilgiler
 • Tevhid ve Sıfat İlmi
 • Temizlik Bahsi
 • Namaz Bahsi
 • Cihad Bahsi
 • Oruç Bahsi
 • Zekât Bahsi
 • Hac ve Kurban Bahsi
 • Nikah Bahsi
 • Had ve Hudud Bahsi
 • Rızık-Kazanç Bahsi
 • Adâbı Muaşeret Bahsi
 • Adâlet Bahsi
 • Miras Hukuku Bahsi
 • Çeşitli Meseleler
 • Mevzuların Tam Listesi
 
 • ANASAYFA
MURABIT